Praca na wózku widłowym: jak się do niej przygotować i jak bezpiecznie jeździć?

Większość problemów, które mogą pojawić się w trakcie obsługi wózka widłowego, wynika z niewłaściwego przygotowania maszyny do pracy. Drugim źródłem zagrożeń jest nieprzestrzeganie zasad bezpiecznej jazdy. W artykule omawiamy czynności operatora przed uruchomieniem wózka widłowego i najczęstsze błędy w technice jazdy i operowaniu ładunkiem.

O niezbędnych warunkach właściwej eksploatacji wózka widłowego przypomina doradca klienta, reprezentujący sprzedawcę wózków widłowych Niko Alex z Warszawy: – Operator musi posiadać aktualne uprawnienia do obsługi wózka widłowego, które zostały wydane przez Urząd Dozoru Technicznego. Aby maszyna mogła legalnie pracować konieczne jest dokonanie odbioru UDT. Tylko łączne spełnienie tych dwóch warunków umożliwia zgodną z prawem i zasadami bezpieczeństwa eksploatację wózka widłowego.

Kursu dla operatorów wózków widłowych przygotowuje nie tylko do jazdy, ale też do przygotowania maszyny do pracy.

Jakie czynności należy wykonać przed rozpoczęciem pracy na wózku widłowym? 

Za każdym razem, gdy zamierzamy rozpocząć pracę na wózku widłowym, musimy wykonać sekwencję czynności kontrolnych:

• zapoznanie się z instrukcją obsługi – nie trzeba jej czytać za każdym razem, natomiast jest to bezwzględnie konieczne, gdy rozpoczynamy pracę na nowym modelu wózka, którego jeszcze nie obsługiwaliśmy,
• oględziny stanu wizualnego – zwracamy uwagę na wgniecenia karoserii, wygięcia wideł, części składowych masztu i widoczne uszkodzenia innych elementów maszyny, sprawdzamy ewentualne wycieki oleju i innych płynów eksploatacyjnych,
• sprawdzenie poziomu płynów eksploatacyjnych – sprawdzenie poziomu i ciśnienia oleju, kontrola obecności płynu chłodniczego i hamulcowego,
• sprawdzenie poziomu paliwa lub naładowania baterii trakcyjnych – w wózkach z napędem spalinowym należy sprawdzić także stan naładowania akumulatora, bez którego nie uruchomimy silnika – w przypadku wózków z instalacją LPG powinniśmy sprawdzić stan zaworów i ewentualne uszkodzenia butli,
• kontrola działania dźwigni i pedałów – należy sprawdzić, czy wszystkie manipulatory (w tym dźwignie przechyłu masztu i dźwignie podnoszenia karetki) działają poprawnie, a maszyna reaguje na ich użycie,
• kontrola działania oświetlenia i sygnalizacji dźwiękowej – poprawne działanie tych układów ma istotne znaczenie dla bezpieczeństwa pracy,
• kontrola stanu ogumienia – należy sprawdzić ciśnienie powietrza w oponach pneumatycznych, skontrolować stan bieżnika (głębokość zużycia), sprawdzić ewentualne uszkodzenia i deformacje,
• zapięcie pasów – należy sprawdzić, czy pas ma regulację i nie jest uszkodzony, a następnie zapiąć go przed uruchomieniem silnika.

Przed rozpoczęciem normalnej pracy warto przeprowadzić test hamulców. Próba ruszenia na zaciągniętym hamulcu ręcznym (postojowym) powinna zakończyć się zgaśnięciem silnika lub niemożliwością przemieszczania się w przypadku wózka z napędem elektrycznym. Użycie hamulca zasadniczego w trakcie jazdy musi skutkować natychmiastowym zatrzymaniem się maszyny. Jeżeli jest inaczej, wózek nie nadaje się do eksploatacji.

Jakich błędów nie należy popełniać w czasie jazdy sztaplarką? 

Zaleceń dotyczących bezpiecznej jazdy i pracy wózkiem widłowym jest bardzo wiele. Łatwiej wyliczyć te zachowania, które są całkowicie niedopuszczalne:

• przekraczanie dopuszczalnych prędkości – wózek widłowy może poruszać się z maksymalną prędkością 18 km/h (na długich, prostych odcinkach tras poza zabudowaniami), 12 km/h (w bezpośrednim sąsiedztwie magazynów i hal produkcyjnych), 6 km/h (w halach i magazynach), 5 km/h (na rampach), 3 km/h (na obszarach o ograniczonej widoczności i w sąsiedztwie ciągów pieszych oddzielonych tylko linią namalowaną na podłodze),
• wykonywanie dwóch manewrów jednocześnie – nie można łączyć jazdy z opuszczaniem lub podnoszeniem wideł z ładunkiem – oba manewry należy wykonać na postoju, a dopiero potem podjąć jazdę,
• jazda bez podnoszenia wideł lub z uniesionym ładunkiem – pierwszy manewr może zakończyć się w najlepszym razie połamaniem wideł, natomiast wożenie uniesionego ładunku może doprowadzić do wywrócenia się wózka (szczególnie wrażliwe są wózki wysokiego składowania) – widły z ładunkiem i bez w czasie jazdy powinny znajdować się w pozycji transportowej, czyli uniesione na wysokość 300 mm nad podłożem, a maszt odchylony maksymalnie do tyłu,
• przewożenie niestabilnych i zbyt ciężkich ładunków – masa ładunku nie może być nawet nieznacznie większa od udźwigu nominalnego oraz wartości podanych w diagramie udźwigu (zależnie od wysokości unoszenia i odległości od czoła wideł), a ładunek powinien spoczywać stabilnie na widłach (nie należy używać zbyt krótkich wideł, należy tak dobrać ich długość, aby sięgały do minimum 3/4 ładunku) – przed podniesieniem nowej partii ładunku należy sprawdzić wagę: każde opakowanie zbiorcze na palecie powinien mieć etykietę GS1, na której znajduje się specyfikacja ładunku, w tym także jego ciężar,
• zawracanie na pochyłościach – należy powstrzymać się od jakichkolwiek manewrów na pochyłościach, w tym szczególnie prób zawracania (mogą zakończyć się wywrotką) oraz odkładania i pobierania ładunków – niezależnie od tego czy wjeżdżamy po pochylni, czy z niej zjeżdżamy, ładunek zawsze powinien znajdować się od strony wzniesienia, a maszt należy pochylić w stronę wózka,
• przewożenie i podnoszenie ludzi – na wózku widłowym może znajdować się wyłącznie operator – niedopuszczalne jest podnoszenie ludzi na widłach (nawet wtedy, gdy stoją na palecie czy innej platformie) oraz przewożenie kogokolwiek na masce czy w kabinie,
• opuszczanie wózka z pracującym silnikiem – operator może wysiąść z wózka tylko wtedy, gdy opuści widły, zaciągnie hamulec postojowy i wyłączy silnik,
• jazda po nierównościach – należy unikać pochyłości i nierównego terenu, zwracać baczną uwagę na to, czy na podłożu nie znajdują się przeszkody i nie próbować ich pokonać, szczególnie wózkiem, który jest przeznaczony do pracy na równych nawierzchniach
• jazda „na ślepo” – jeżeli ładunek skutecznie zasłania widok z przodu wózka, to bezwzględnie należy transportować go, jadąc tyłem: obserwację prowadzimy poprzez odwrócenie głowy lub w lusterkach wstecznych.

Oczywiście niedopuszczalne są wszelkie zachowania ryzykowne, takie jak np. ściganie się z innymi wózkami, wymuszanie pierwszeństwa przejazdu na jakichkolwiek pojazdach i pieszych. Należy też pamiętać, że wózek widłowy tylko w wyjątkowych okolicznościach może poruszać się po drogach publicznych. Operator musi posiadać uprawnienia do kierowania wózkiem i prawo jazdy kategorii B lub T, a także dokument potwierdzający odbiór UDT oraz dopuszczenie wózka do ruchu po drogach publicznych. Konieczne jest też wykupienie ubezpieczenia OC.