Kim są frankowicze i w jakiej sytuacji się znaleźli?

Frankowicze to bardzo popularne określenie osób, którzy spłacają zaciągnięty kredyt we frankach. Kilkanaście lat temu Polacy na skalę masową zadłużali się w obcej walucie. Trudno było wówczas przewidzieć konsekwencje kryzysu finansowego pod koniec 2008 roku i jego wpływ na gospodarkę światową. Te wydarzenia odbiły się dużym echem na sytuacji osób zadłużonych we frankach i za ich skutki są zmuszeni płacić po dziś dzień. Duże zainteresowanie kredytami frankowymi było związane z atrakcyjnymi warunkami ich spłacania. Niskie oprocentowanie było główną przyczyną, dla której setki tysięcy Polaków zdecydowało się na kredyt w tej walucie. Nagły i spory wzrost franka, spowodował nawet dwukrotny wzrost całkowitego zadłużenia frankowiczów. Czy frankowicze mają szansę na poprawę swojej sytuacji i rozwiązanie problemów, którym przyszło im stawić czoła?

Frankowicze – o co z tym chodzi?

Na lata 2000 – 2016 przypada  okres, w którym banki bardzo chętnie i często udzielały kredyty walutowe. Szczególnym zainteresowaniem cieszyły się kredyty we frankach, a ta popularność była efektem bardzo niskiego oprocentowania kredytu. Również banki oferowały swoim klientom niezwykle korzystne warunki udzielenia tych kredytów i nie wymagały zbyt wysokiej zdolności kredytowej, toteż podaż na nie wciąż rosła. Warto zauważyć, że kredyty złotówkowe w tym okresie nie cieszyły się zbytnim zainteresowaniem ze względu na to, że były drogie i kompletnie nieopłacalne. Do roku 2017 zawarto niemal milion umów frankowych.

W 2015 roku sytuacja zaczęła się nagle zmieniać, kiedy wskutek polityki Banku Szwajcarskiego odnotowano gwałtowne i spore wzrosty kursu franka. Jego wartość wzrosła niemal dwukrotnie w porównaniu z kursem w 2007 roku, co skutkowało bardzo dużym wzrostem rzeczywistego zobowiązania pozostającego do spłaty. Nie było przy tym możliwości zmiany waluty, w której można by było dalej spłacać kredyt, a to – przypomnijmy – właśnie kurs waluty był tu sprawą kluczową.

Kredyty frankowe denominowane lub indeksowane 

Udzielane przez banki kredyty we frankach mogły mieć dwa rodzaje, denominowane i indeksowane.

Kredyty frankowe denominowane cieszyły się największą popularnością, toteż to one najczęściej są obecnie przedmiotem sporu z bankiem. Mimo tego, wartość kredytu była wskazana w umowie w danej walucie, franku szwajcarskim, to po przeliczeniu na złotówki środki były uruchomione w walucie polskiej. Co najważniejsze, przy tym rodzaju kredytu, kredytobiorcy spłacają raty kredytu w złotówkach, a ich wysokość jest ustalana po wcześniejszym przeliczeniu zgodnie z kursem wymiany walut ustalonych przez bank.

W kredytach indeksowanych kwota kredytu w umowie wskazana jest w walucie polskiej. W związku z tym, klient banku otrzymuje od niego środki w walucie polskiej, toteż w tej walucie właśnie odbywa się spłata zobowiązania. Wysokość tego zobowiązania jednak jest ściśle związana z kursem franka szwajcarskiego i od jego wysokości całkowicie zależna, a co za tym idzie – mimo wieloletniego już spłacania zobowiązania, jego wysokość nie maleje, a wręcz przeciwnie – nadal przekracza kwotę, którą frankowicze otrzymali od banków.

Niejasne i niekorzystne zapisy umów frankowych

Występując do sądów z pozwami przezciwko bankom, frankowicze jako główny powód podają wadliwość prawną zapisów umowy kredytowej. Rzeczywiście, umowy te w przeważającej większości zawierają niedozwolone postanowienia, zwana klauzulami abuzywnymi, które dla kredytobiorcy były niejasne i niekorzystne. Prawa i obowiązki klientów banków zostały ujęte w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszały ich interesy. Zapisy te nie były konsultowane z kredytobiorcami, sama umowa została im przekazana wyłącznie w celu podpisania, bez możliwości wniesienia jakichkolwiek uwag. Klauzule abuzywne są określane przez sądy jako wadliwe prawnie i z tego względu nie mogą one być wiążące dla stron. Uchylenie wadliwych postanowień nie kończy jednak sprawy frankowej, a jedynie przeciera szlak do dalszej walki. Po stwierdzeniu abuzywności umowy następuje analiza umowy w nowym kształcie i ocena, w jakim kształcie może ona łączyć obie strony. Zazwyczaj dochodzi do unieważnienia całości jej zapisów lub do odfrankowienia kredytu, czyli przewalutowania na kredyt złotówkowy.